Әйелдердің оралуын фреймдеу: Қазақстандағы Ислам мемлекетінен репатриацияланған әйелдердің медиадағы көрінісі

Аңдатпа

Бұл мақала Сириядан қайтарылған әйелдердің Қазақстандық БАҚ-та қалай бейнеленетінін, гендерлік болжамдар тұрғысынан талдайды. Зерттеу Қазақстанның «Жусан» операциясы аясында, “Ислам мемлекеті” территориялық жеңілісінен кейін елге қайтарылған әйелдерге бағытталған. Зерттеу шамамен 30 БАҚ материалына негізделген, оның ішінде Tengrinews, Khabar, Sputnik Kazakhstan, ZTB News, Inform.kz, Caravan.kz, Azattyq және Vlast жаңалықтары, сондай-ақ Ақорда, Сыртқы істер министрлігі және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің ресми хабарламалары бар. Мақала әйелдерді құрбан, әйел, ана немесе қауіп-қатер көзі ретінде көрсету тәсілдерін қарастырып, бұл бейнелеулердің ұлттық саясатқа қалай ықпал ететінін көрсетеді. Гендерлік дискурстар күрделі шындықтарды жеңілдетеді, себебі олар ерлер мен әйелдердің соғыс жағдайында қалай әрекет етуі тиіс екендігі жөніндегі әлеуметтік нормаларға сүйенеді. Нәтижелер көрсеткендей, Қазақстандық БАҚ көбінесе гуманитарлық, мемлекетке бағытталған дискурс ұстанып, қайтарылған әйелдерді реабилитацияны қажет ететін әлсіз аналар ретінде бейнелейді, сонымен қатар патерналистік тон арқылы мемлекеттің легитимдігін нығайтады. Мемлекеттік БАҚ бірнеше «модельдік оқиғаны» көрсету арқылы ресми дискурсты растап, мәселені деполитизациялайды және радикалданудың құрылымдық себептерін жасырады, бұл шынайы қайта интеграцияны қиындатуы мүмкін. Керісінше, тәуелсіз БАҚ платформалары әйелдердің агенттігін кеңейтіп, олардың тәжірибесін кеңірек құрылымдық және әлеуметтік контекстке орналастырып, көпқырлы бейнелеулер ұсынады, алайда бұл есептер әлі де салыстырмалы түрде шектеулі болып отыр. Мақала көрсеткендей, тіпті гуманитарлық бейнелеулер де саяси бақылау құралы ретінде қолданылуы мүмкін. Сондықтан гендерлік фреймингтердің ықпалын ескеру өту кезеңіндегі әділеттілік, гендерлік теңдік, сондай-ақ тұрақты қауіпсіздік пен қайта интеграция саясатын қалыптастыруда шешуші рөл атқарады.